ضرورت اصلاح الگوی کشت با هدف مدیریت مصرف آب در کشاورزی

به گزارش رساناپرس دکتر عبدالحمید پاپ‌زن با بیان اینکه آب عنصر تعیین‌کننده در معادلات جهانی امروز است، گفت: اهمیت آب تاجایی است که حتی برخی معتقدند جنگ‌ها بیشتر از اینکه بر سر نفت باشد، بر سر آب است.

وی با بیان اینکه ایران در منطقه نیمه خشک دنیا قرار گرفته و جزو کشورهای پر آب دنیا نیست، گفت: میانگین جهانی بارش‌های سالانه بین ۷۰۰ تا ۸۰۰ میلیمتر است که این میزان در کشورهای اروپایی بیشتر نیز می‌باشد، اما در کشور ما میانگین بارش‌های سالانه حدود ۲۵۰ میلیمتر است که البته توزیعش یکسان نیست و در برخی از نقاط کشور مثل استان‌های شمالی میزان بارش‌های سالانه خیلی بیشتر و در برخی استان‌ها این عدد کمتر است.

این دکترای تخصصی ترویج و آموزش کشاورزی ادامه داد: منطقه زاگرس بعد از استان‌های شمالی جزو مناطق پرباران کشور طبقه‌بندی می‌شود، لذا استان های زاگرس‌نشین مثل کرمانشاه وضعیت بهتری در مقایسه با استان‌های کرمان، یزد و اصفهان از حیث میزان بارندگی‌های سالانه دارند.

وی سپس با اشاره به افت سطح آبهای زیرزمینی در کشور و استان کرمانشاه در سنوات اخیر، گفت: ۵۰ سال پیش در منطقه‌ای مثل ماهیدشت استان کرمانشاه در عمق یک متری زمین می توانستیم با کاسه آب برداریم، اما امروز به دلیل استفاده نادرست از منابع آبی و حفر چاه های زیاد این سطح به عمق ۱۰۰ متری رسیده که این موضوع می‌تواند احتمال بروز پدیده فرونشست زمین را بالا ببرد، اتفاقی که اگرچه هنوز در کرمانشاه رخ نداده، اما در استان های مرکزی کشور در حال رخ دادن و هر از گاهی اخبار فرونشست زمین را در این استانها می‌شنویم.

وی سپس با بیان اینکه در مدیریت مصرف آب ضعیف هستیم، گفت: خشکسالی های یک دهه اخیر که برآورد شده تا ۳۰ سال هم ادامه دار باشد، ضربه‌های جدی به منابع آب کشور وارد کرده است.

وی در ادامه با بیان اینکه بیشترین مصرف آب را در بخش کشاورزی داریم، گفت: برخی کارشناسان میزان مصرف آب در بخش کشاورزی را بین ۹۰ تا ۹۵ درصد می دانند که این موضوع نشان از این دارد که بخش کشاورزی چقدر می‌تواند در سرنوشت کلی آب دخیل باشد.

وی با بیان اینکه مدیریت مصرف آب در بخش کشاورزی یک ضرورت جدی است، تاکید کرد: به یک برنامه و الگوی عملی برای محدود کردن کشت محصولات آب‌بر نیاز داریم.

پاپ‌زن با بیان اینکه بسیاری کشورها الگوی کشت متناسب با اقلیم خود داشته و  با استفاده از ابزارهای تشویقی، آموزش و قیمت گذاری درست محصولات، الگوی کشت متناسب با اقلیم خود را در عرصه اراضی کشاورزی پیاده می‌کنند، گفت: در این کشورها استفاده از ابزارهای قهری هم برای کشاورزان متخلف و در مراحل بعدی انجام می شود تا برنامه های مربوط به اجرای الگوی کشت به نحو احسن اجرایی شود.

پاپ زن با بیان اینکه مدیریت مصرف آب در بخش کشاورزی باید به یک استراتژی تبدیل شود، گفت: در کشور ما مدیریت منابع آب در حد یک معضل استراتژیک مطرح نشده و اگرچه کارشناسان به ویژه کارشناسان آب مدام در مورد اهمیت مدیریت منابع آبی هشدار می دهند، اما در نگاه مسئولان و برنامه ریزان عزم جدی برای مدیریت منابع آب دیده نمی‌شود.

این کارشناس کشاورزی تاکید کرد: برای مدیریت منابع آب در وهله اول باید مسئولان و برنامه ریزان ملی و استانی را متوجه اهمیت مدیریت آب کرده تا مشکل کم آبی به عنوان یک مشکل استراتژیک مطرح شود.

پاپ‌زن ادامه داد: باید با برگزاری نشست‌ها و همایش های مختلف با حضور کارشناسان و صاحبنظران حوزه آب و کشاورزی برای پیدا کردن یک الگو و مدل خوب برای کشت محصولات با نیاز آبی کم و محدود کردن کشت محصولات با نیاز آبی بالا برسیم و بعد از آن به دنبال اجرای برنامه‌ها برویم.

وی با بیان اینکه الگوی کشت باید بر اساس طرح آمایش سرزمین تدوین شود، گفت: متاسفانه چنین الگویی نداریم و همین الان اگر بخواهم در زمین زراعی خودم در استان مثلا هندوانه بکارم هیچ کسی نیست که مقابل من بایستد و بگوید ظرفیت کشت هندوانه در استان تکمیل شده و اجازه کشت هندوانه نداری یا می توانی با رعایت برخی استانداردها هندوانه بکاری.

پاپ‌زن در ادامه با بیان اینکه برای مدیریت منابع آب در بخش کشاورزی باید روی مدیریت آب مجازی مانور بدهیم، تصریح کرد: بخش قابل توجهی از آب مورد استفاده در بخش کشاورزی برای تولید محصولات آب بر، نهایتا در قالب صادارت محصولات کشاورزی راهی خارج از کشور می‌شود که در مقایسه با آورده ارزی که برای کشور دارد، اصلا به صرفه نیست.

وی افزود: نتیجه حاصل از تحلیل های اقتصادی گویای این است که تمامی محصولات صیفی که به خارج از کشور صادر می کنیم، با نگاه به ارزش آب برای کشور غیراقتصادی است، چون در برخی موارد با احتساب ارزش آب محصول را ۱۰ برابر ارزان‌تر از قیمت واقعی آن به دیگر کشورها می فروشیم که به ضرر ما است.

وی با بیان اینکه کشت محصولات کشاورزی مثل برنج، ذرت و… که نیاز آبی بالایی دارند اصلا به صرفه نیست، گفت: کشت محصولات آب بری مثل ذرت که امروز در تمامی دشت‌های استان کرمانشاه و دیگر استان ها انجام می‌شود با نگاه به مقوله آب مجازی یک کار ۱۰۰ درصد اشتباه است که باید جلوی آن گرفته شود.